Τι είναι η σπονδυλόλυση;

Όταν αναφερόμαστε στη σπονδυλόλυση εννοούμε το κάταγμα του ισθμού σπονδύλου της οσφυϊκής μοίρας, το οποίο εντοπίζεται συνήθως στον Ο5 σπόνδυλο. Η συχνότητα είναι περίπου 5-10% στο γενικό πληθυσμό και σχεδόν διπλάσια στους αθλητές.

Επίσης, αποτελεί την πιο συνηθισμένη αιτία οσφυαλγίας στα παιδιά, ενώ αντιμετωπίζεται συντηρητικά με κηδεμόνα, παυσίπονα, φυσικοθεραπεία και τροποποίηση άσκησης.

Το 25% των σπονδυλολύσεων σχετίζονται με τη σπονδυλολίσθηση. Πρόκειται για την κατάσταση όπου κάποιος σπόνδυλος ολισθαίνει, δηλαδή μετατοπίζεται, πάνω σε άλλο σπόνδυλο, συνήθως ο Ο5 επί του Ι1 (ιερού οστού).

Οι σπονδυλολισθήσεις  συνήθως είναι μικρές (low grade ή πρώτου και δεύτερου βαθμού). Σπανιότερα μπορεί να είναι μεγάλες (high grade ή τρίτου, τέταρτου βαθμού ή και σπονδυλόπτωση) και αντιμετωπίζονται -κατά κανόνα- χειρουργικά.

H σπονδυλολίσθηση εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και συνήθως στο Ο5-Ι1 επίπεδο.

Διακρίνεται σε δύο τύπους:

  1. Ισθμική σπονδυλολίσθιση
  2. Εκφυλιστική σπονδυλολίσθιση

Σπονδυλολίσθηση

Ισθμική Σπονδυλολίσθηση

H σπονδυλολίσθηση (δύο τύποι, δυσπλαστική και ισθμική) εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και συνήθως στο Ο5-Ι1 επίπεδο. Ο δυσπλαστικός οφείλεται σε δυσπλασία του Ο5 σπονδύλου. Η ισθμική σπονδυλολίσθηση αφορά ένα κάταγμα στα οπίσθια στοιχεία, συνήθως του 5ου οσφυϊκού σπονδύλου (το κάταγμα ονομάζεται λύση, άρα σπονδυλό-λυση). Το κάταγμα αυτό μπορεί στη συνεχεία να οδηγεί σε ολίσθηση του Ο5 επί του Ι1. Η σπονδυλόλυση είναι πολύ συνηθισμένη πάθηση, είναι η πρώτη αιτία πόνου μέσης στα παιδιά. Στους Ινδοευρωπαϊκούς πληθυσμούς το ποσοστό υπολογίζεται τουλάχιστον 5% (φτάνει έως και 15% στα παιδιά που αθλούνται), και το 25% αυτών των ασθενών θα οδηγηθεί στην σπονδυλολίσθηση.

Ποια τα βασικά συμπτώματα;

Η σπονδυλόλυση είναι επώδυνη αλλά η σπονδυλολίσθηση μπορεί να μην είναι.  Αν η ολίσθηση γίνει σημαντική, εμφανίζεται πόνος στους γλουτούς και κυρίως στην άσκηση, μυϊκοί σπασμοί, αδυναμία των κάτω άκρων, σφιχτοί οπίσθιοι μηριαίοι και διαταραχή της βάδισης. Σε περίπτωση σοβαρότερης σπονδυλολίσθησης, αλλάζει όλη η εικόνα του σώματος, με εμφάνιση βάδισης με λυγισμένα γόνατα και ισχία.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Το ιστορικό του πόνου και των ενοχλημάτων σε σχέση με την ηλικία είναι καθοδηγητικό στη διάγνωση στα παιδιά. Στη σπονδυλόλυση συνήθως προηγείται έντονη άθληση και ο πόνος εντοπίζεται μόνο στη μέση. Στη σοβαρή ολίσθηση, η εικόνα του ασθενούς είναι χαρακτηριστική (βάδισμα με λυγισμένα γόνατα και ισχία) και το παιδί δεν μπορεί να σκύψει μπροστά. Επίσης, κατά τη νευρολογική εξέταση μπορεί να υπάρχει μυϊκή αδυναμία ή μουδιάσματα στα πόδια.
Η διάγνωση τίθεται με τις απλές ακτινογραφίες για την σπονδυλολίσθηση (επίσης στην απλή ακτινογραφία εκτιμάται και ο βαθμός της ολίσθησης). Για την σπονδυλόλυση χρειάζονται συνήθως πιο σύνθετες εξετάσεις όπως η αξονική και η μαγνητική ακτινογραφία (ή και τον σπινθηρογράφημα των οστών μαζί με αξονική τομογραφία, δηλαδή το SPECT CT).

Ταξινόμηση σπονδυλολίσθησης

Υπάρχουνε διάφοροι τρόποι για να μετρήσει κανείς τον βαθμό που έχει γλιστρήσει ο ένας σπόνδυλος προς τον άλλον. Ο πιο κλασικός τρόπος είναι από 1 έως 4, με το 5 να είναι η τέλεια αποχώρηση του ενός από τον άλλον, κατάσταση που ονομάζεται σπονδυλόπτωση.

Συντηρητική θεραπεία

Στις περισσότερες περιπτώσεις σπονδυλύσεως, όπως στις περιπτώσεις 1ου και 2ου βαθμού σπονδυλολίσθησης, η αγωγή είναι ανάπαυση και αποχή από τις δραστηριότητες, λήψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ή παυσίπονων και φυσικοθεραπεία.

Αντιμετώπιση με χειρουργείο

Η χειρουργική αγωγή απευθύνεται στους ασθενείς που δεν έχουν ανταποκριθεί στην συντηρητική αγωγή ή σε ασθενείς με ολίσθηση μεγαλύτερη του 3ου βαθμού. Η πιο κλασική μέθοδος είναι η αποσυμπίεση των νεύρων δια πεταλεκτομής καθώς και η σπονδυλοδεσία με υλικά.

Εκφυλιστική Σπονδυλολίσθηση

Τι είναι;

Εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση είναι η ολίσθηση του ενός σπονδύλου πάνω στον άλλον, συνήθως του Ο4 πάνω στον Ο5, σαν αποτέλεσμα της εκφύλισης των μεταξύ των στοιχείων όπως είναι ο σπονδυλικός δίσκος και οι οπίσθιες αρθρώσεις. Αυτός ο τύπος είναι πολύ συνηθισμένος σε γυναίκες γύρω στην ηλικία των 60 ετών.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα αφορούν πόνο στην σπονδυλική στήλη (ο οποίος μπορεί να κατεβαίνει και στους γλουτούς ή και στα πόδια), σπασμούς των μηρών, μυϊκή αδυναμία, διαταραχή της βάδισης έως διαλείπουσα χωλότητα σε ασθενείς που η στένωση πλέον είναι πολύ σημαντική.

Διάγνωση

Η προσέγγιση των ασθενών με εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση δεν διαφέρει από αυτή των ασθενών με σπονδυλική στένωση.  Συνήθως η εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση ανακαλύπτεται στον απεικονιστικό έλεγχο, δηλαδή στις ακτινογραφίες ή στις μαγνητικές τομογραφίες που γίνονται κατά τη διερεύνηση ασθενών με τα παραπάνω συμπτώματα. .

Συντηρητική αντιμετώπιση

Η συντηρητική αγωγή αφορά ανάπαυση, περιορισμό των δραστηριοτήτων, την χρήση φαρμάκων αντιφλεγμονωδών και παυσίπονων και πιθανόν και μία απλή ζώνη. Η εκφυλιστική σπονδύλωση είναι προοδευτική, που σημαίνει ότι τα συμπτώματα χειροτερεύουν με τον καιρό.

Θεραπεία με επέμβαση

Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται όταν τα συμπτώματα δεν μπορούν να ελεγχτούν με την συντηρητική αγωγή. Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσει κανείς την εκφυλιστική σπονδυλολίσθηση είναι η αποσυμπίεση των νευρικών στοιχείων με ή χωρίς σπονδυλοδεσία.

Μικρού βαθμού σπονδυλολισθήσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν με απλή αποσυμπίεση των νεύρων αν και είναι καλό να λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός δραστηριότητας του ασθενούς. Μεγαλύτερες εκφυλιστικές σπονδυλολισθήσεις χρήζουν σπονδυλοδεσίας για την αναχαίτηση της πιθανής επιδείνωσης της ολίσθησης μετά την αποσυμπίεση. Επίσης υποψήφιοι για σπονδυλοδεσία είναι ασθενείς που έχουν σοβαρό πόνο στη μέση ή συνδυάζεται η σκολίωση με εκφυλιστική σκολίωση.